زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
 

ابوبشر احمد بن ابراهیم عمی




اَبوبَشْرِ عَمّی، احمد بن ابراهیم بن مُعلّی بن اسد (د بعد از ۳۵۰ق/۹۶۱م)، محدث و مورخ امامی بودند. از زندگی وی اطلاع اندکی در دست است.


۱ - نسب


نسبت او به «عمّ» که لقب نیای بزرگش مره بن مالک ، از موالی قبیله بنی تمیم بود، باز می‌گردد. مره بن مالک به همراه طایفۀ خود به فارس کوچ کرده بود، ولی ابوبشر، پدر و عمش در بصره اقامت داشتند.
[۱] نجاشی، احمد بن علی، الرجال، ج۱، ص۹۶، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.    
شماری از شرح حال نویسان نسب او را احمد بن ابراهیم بن احمد بن معلی آورده‌اند،
[۲] طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ج۱، ص۷۶، به کوشش اپرنگر، کلکته، ۱۲۷۱ق.    
[۳] ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ج۱، ص۱۸، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م.    
[۴] ابن ندیم، الفهرست، ج۱، ص۲۴۷.
ولی از آن‌جا که به تصریح نجاشی
[۵] نجاشی، الرجال، احمد بن علی، ج۱، ص۹۶، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.    
جدش معلی بن اسد و عمش اسد بن معلی از یاران نزدیک صاحب الزنج (مق‌ ۲۷۰ق/۸۸۳م) بوده و ابوبشر اخبار صاحب الزنج را به حکایت آنان روایت کرده است، احتمالاً باید معلی نام نیای وی باشد نه نیای بزرگش.

۲ - شخصیت رجالی


رجال‌نویسان امامی او را ثقه شمرده و تصریح کرده‌اند که وی از محدثان اهل سنت بسار روایت داشته است.
[۶] نجاشی، احمد بن علی، الرجال، ج۱، ص۹۶، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.    
[۷] طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ج۱، ص۲۱، به کوشش اپرنگر، کلکته، ۱۲۷۱ق.
[۸] نجاشی، احمد بن علی، الرجال، ج۱، ص۴۴۶، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.


۳ - اساتید


مؤلفان عبدالعزیز بن یحیی جلودی را استاد برجستۀ او دانسته و افزوده‌اند که ابوبشر مستملی او بوده و تألیفات وی را روایت کرده است.
[۹] ابن ندیم، الفهرست، ج۱، ص۲۴۷.
[۱۰] نجاشی، احمد بن علی، الرجال، ج۱، ص۹۶، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.    
[۱۱] طوسی، محمد بن حسن، ج۱، ص۲۱، الفهرست، به کوشش اپرنگر، کلکته، ۱۲۷۱ق.    
از مشایخ دیگر او می‌توان محمد بن زکریا غلابی (د ۲۹۸ق/۹۱۱م) و زکریا بن یحیی ساجی را نام برد.
[۱۲] ابن بابویه، محمد بن علی، التوحید، ج۱، ص۳۸۲-۳۸۳، به کوشش هاشم حسینی تهرانی، قم، ۱۳۹۸ق.    
[۱۳] مفید، محمد بن محمد، الامالی، ج۱، ص۹۰، به کوشش استاد ولی و غفاری، قم، ۱۴۰۳ق.    


۴ - شاگردان


از میان راویان او نیز باید از ابوالفرج اصفهانی ، محمد بن وهبان دبیلی و حسین بن حُصَین عمی یاد کرد.
[۱۴] مفید، محمد بن محمد، الامالی، ج۱، ص۸۸، به کوشش استاد ولی و غفاری، قم، ۱۴۰۳ق.    
[۱۵] نجاشی، احمد بن علی، الرجال، ج۱، ص۹۶، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.    
[۱۶] نجاشی، احمد بن علی، الرجال، ج۱، ۳۲۵، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.    
[۱۷] فخار بن معد موسی، ایمان ابی‌طالب، ج۱، ص۱۳۶، به کوشش محمد بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۵م.
[۱۸] فخار بن معد موسی، ایمان ابی‌طالب، ج۱، ص۲۶۷، به کوشش محمد بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۵م.
[۱۹] فخار بن معد موسی، ایمان ابی‌طالب، ج۱، ص۲۷۸، به کوشش محمد بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۵م.


۵ - تألیفات


ابوبشر تألیفاتی در تاریخ و حدیث داشته که نسخه های آن‌ها در دست نیست و نجاشی
[۲۰] نجاشی، احمد بن علی، الرجال، ج۱، ص۹۶، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.    
فهرستی از آن‌ها به دست داده است: ۱. التاریخ، با دو تحریر مفصل و مختصر؛ ۲. مناقب امیرالمؤمنین (علیه السلام)؛ ۳. اخبار صاحب الزنج بالبصره
[۲۱] ابن طاووس، فرج المهموم، ج۱، ص۲۱۳، نجف، ۱۳۶۸ق.
۴. الفرق، که نجاشی آن را ستوده است؛ ۵. اخبار السید اسماعیل (الحمیری)؛ ۶. شعر السید؛ ۷. عجائب العالم؛ ۸. مثالب القبائل، که آن را بی‌نظیر خوانده‌اند. همچنین ابن ندیم
[۲۲] ابن ندیم، الفهرست، ج۱، ص۲۴۷.
محن الانبیاء و الاوصیاء و الاولیاء، و ابن طاووس
[۲۳] ابن طاووس، علی بن موسی، الامان، ج۱، ص۹۶، قم، ۱۴۰۹ق.
کتاب الابواب الدامغه را به وی نسبت داده‌اند.

۶ - فهرست منابع


(۱) ابن بابویه، محمد بن علی، التوحید، به کوشش هاشم حسینی تهرانی، قم، ۱۳۹۸ق.
(۲) ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م.
(۳) ابن طاووس، علی بن موسی، الامان، قم، ۱۴۰۹ق.
(۴) ابن طاووس، فرج المهموم، نجف، ۱۳۶۸ق.
(۵) ابن ندیم، الفهرست.
(۶) طوسی، محمد بن حسن، رجال، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م.
(۷) طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، به کوشش اپرنگر، کلکته، ۱۲۷۱ق.
(۸) فخار بن معد موسی، ایمان ابی‌طالب، به کوشش محمد بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۵م.
(۹) مفید، محمد بن محمد، الامالی، به کوشش استاد ولی و غفاری، قم، ۱۴۰۳ق.
(۱۰) نجاشی، احمد بن علی، الرجال، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.

۷ - پانویس

 
۱. ↑ نجاشی، احمد بن علی، الرجال، ج۱، ص۹۶، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.    
۲. ↑ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ج۱، ص۷۶، به کوشش اپرنگر، کلکته، ۱۲۷۱ق.    
۳. ↑ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ج۱، ص۱۸، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م.    
۴. ↑ ابن ندیم، الفهرست، ج۱، ص۲۴۷.
۵. ↑ نجاشی، الرجال، احمد بن علی، ج۱، ص۹۶، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.    
۶. ↑ نجاشی، احمد بن علی، الرجال، ج۱، ص۹۶، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.    
۷. ↑ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ج۱، ص۲۱، به کوشش اپرنگر، کلکته، ۱۲۷۱ق.
۸. ↑ نجاشی، احمد بن علی، الرجال، ج۱، ص۴۴۶، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.
۹. ↑ ابن ندیم، الفهرست، ج۱، ص۲۴۷.
۱۰. ↑ نجاشی، احمد بن علی، الرجال، ج۱، ص۹۶، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.    
۱۱. ↑ طوسی، محمد بن حسن، ج۱، ص۲۱، الفهرست، به کوشش اپرنگر، کلکته، ۱۲۷۱ق.    
۱۲. ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، التوحید، ج۱، ص۳۸۲-۳۸۳، به کوشش هاشم حسینی تهرانی، قم، ۱۳۹۸ق.    
۱۳. ↑ مفید، محمد بن محمد، الامالی، ج۱، ص۹۰، به کوشش استاد ولی و غفاری، قم، ۱۴۰۳ق.    
۱۴. ↑ مفید، محمد بن محمد، الامالی، ج۱، ص۸۸، به کوشش استاد ولی و غفاری، قم، ۱۴۰۳ق.    
۱۵. ↑ نجاشی، احمد بن علی، الرجال، ج۱، ص۹۶، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.    
۱۶. ↑ نجاشی، احمد بن علی، الرجال، ج۱، ۳۲۵، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.    
۱۷. ↑ فخار بن معد موسی، ایمان ابی‌طالب، ج۱، ص۱۳۶، به کوشش محمد بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۵م.
۱۸. ↑ فخار بن معد موسی، ایمان ابی‌طالب، ج۱، ص۲۶۷، به کوشش محمد بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۵م.
۱۹. ↑ فخار بن معد موسی، ایمان ابی‌طالب، ج۱، ص۲۷۸، به کوشش محمد بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۵م.
۲۰. ↑ نجاشی، احمد بن علی، الرجال، ج۱، ص۹۶، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.    
۲۱. ↑ ابن طاووس، فرج المهموم، ج۱، ص۲۱۳، نجف، ۱۳۶۸ق.
۲۲. ↑ ابن ندیم، الفهرست، ج۱، ص۲۴۷.
۲۳. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الامان، ج۱، ص۹۶، قم، ۱۴۰۹ق.


۸ - منبع

دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوبشر عمی»،ج۵، ص۱۹۷۱.    


رده‌های این صفحه : تراجم | حدیث شناسی | علمای شیعه | علمای قرن چهارم | محدثین شیعه | مورخان شیعه | مورخین




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.